vreemdeling zijn

Ik heb me nog nooit zó Nederlands gevoeld als nu ik in het buitenland woon. In Nederland was het geen belangrijk deel van mijn identiteit, omdat het vanzelfsprekend was. Maar nu ben ik vreemdeling in een vreemd land, en is mijn nederlanderschap opeens identiteitsbepalend, in hoe ik mezelf zie, maar ook in hoe anderen mij zien. Nu ik wat langer weg ben realiseer ik mij steeds meer hoe gehecht ik ben aan hagelslag, de Hema, het NOS-journaal, de Trouw, de Nederlandse directheid, de geweldig goede fietspaden in Nederland enzovoorts, enzovoorts….
Ook voor de mensen hier is waar ik vandaan kom mijn belangrijkste kenmerk: noodzakelijk om mij te kunnen plaatsen (erg belangrijk in de Engelse standenmaatschappij), en wellicht ook om mijn soms vreemde gedrag te verklaren. Zo verzuchten mijn collega’s regelmatig: “Jullie Nederlanders zijn veel te efficiënt!” En mensen die mij op de fiets zien aankomen beginnen eerst over de enorme gevaren van fietsen zonder helm, maar als ze erachter komen dat ik uit Nederland kom geven ze dat maar meteen op en beperken ze zich tot een opmerking over de geweldige conditie die ik moet hebben.
Het wonen in een ander land leidt tot zelfreflectie, tot fundamentele vragen over wie je bent, waar je thuishoort, welke dingen belangrijk voor je zijn. ‘Thuis’ in Nederland hoef je daar niet zo vaak over na te denken, veel is vanzelfsprekend, je kunt opgaan in de massa. Dat lukt hier eenvoudigweg niet. Want hoewel Oxford zeer internationaal geörienteerd is, blijft men je toch zien als buitenlander. Zodra ik mijn mond open doe bij de kassa, iets moet vragen bij de bank, wat dan ook, ik ben me er altijd van bewust dat ik niet precies weet ‘hoe het hoort’, ‘hoe het werkt’. Men hoort aan mijn accent dat ik ergens anders vandaan kom, ik moet soms zoeken naar woorden en mijn zinnen lopen vaak net niet helemaal goed…
Het is een bijzondere ervaring, want ik heb er zelf voor gekozen om hier te zijn. Ik spreek de taal redelijk goed, en ik ben hier absoluut welkom want ik breng een bepaalde kennis mee en betaal netjes belasting. Bovendien is het meestal ook gewoon leuk: ik amuseer me kostelijk om de Engelse eigenaardigheden, die ik vaak weer vreemd vind! En het heeft soms voordelen om de ‘onnozele buitenlander’ uit te kunnen hangen, bijvoorbeeld als ik weer eens de strikte Engelse etikette-regels overtreed (sorry, ik weet niet beter…), of als ik ergens hulp bij nodig heb.
Maar deze ervaringen zetten wel aan het denken. Hoe moet het zijn als je hier komt vanuit een volledig andere cultuur, als vluchteling of als importbruid (lees vooral eens het boek van Monica Ali, “Brick Lane”, recent ook heel aardig verfilmd, over een Bengaalse importbruid in Londen), je de taal niet spreekt, helemaal niets begrijpt van de Engelse/Europese gewoonten, en je overal waar je komt met de nek wordt aangekeken? Wat doet dat met je zelfbeeld?
Het zou goed zijn, als de mensen die direct hun oordeel klaar hebben over ‘die buitenlanders’, maar ook de mensen die de regels bepalen wat betreft vreemdelingenbeleid, eens een tijdje zouden ervaren wat het betekent om vreemdeling te zijn. Het verruimt je blik…

Liefs vanuit Yarnton,
Rinske